โคลอสตรุ้ม (Colostrum) คือน้ำนมแม่ที่ออกในช่วงวันที่ 1-3 หลังคลอด มีสีเหลืองและข้นกว่าน้ำนมปกติ เรียกกันว่า “น้ำนมเหลือง” ในโคลอสตรุ้มจะอุดมไปด้วยสารอาหารที่พิเศษสำหรับลูกน้อยซึ่งช่วยในการเจริญเติบโตของสมองและร่างกายของทารก โคลอสตรุ้มของคุณแม่แต่ละคนจะแตกต่างกันขึ้นอยู่กับลูกน้อย โดยคุณแม่จะผลิตโคลอสตรุ้มที่เฉพาะสำหรับลูกน้อยของตน คุณแม่ที่คลอดลูกก่อนกำหนดจะมีโคลอสตรุ้มที่เต็มไปด้วยสารอาหารและสารภูมิคุ้มกันต่างๆ มากกว่าในคุณแม่ที่คลอดลูกครบกำหนด ซึ่งเหมาะสำหรับความต้องการของลูก ถึงแม้ว่าโคลอสตรุ้มจะมีน้อย แต่เต็มไปด้วยคุณค่า โคลอสตรุ้มทุกๆ หยดจึงมีความสำคัญกับลูกน้อย

            
โคลอสตรุ้มดีต่อลูกน้อยอย่างไร

             โคลอสตรุ้มมีสารภูมิคุ้มกันในปริมาณสูง ได้แก่ อิมมูโนโกลบูลินเอ (IgA) ทำหน้าที่ดักจับเชื้อโรคที่เข้ามาในร่างกาย เม็ดเลือดขาวทำหน้าที่ต่อสู้กับเชื้อโรค แลคโตเฟอรินช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรค ไลโซไซม์ช่วยย่อยผนังเซลล์ของแบคทีเรียทำให้เชื้อตาย oligosaccharide ทำหน้าที่แย่งจับกับเชื้อโรคทำให้เชื้อโรคไม่สามารถเกาะติดกับเซลล์เยื่อบุต่างๆ growth factors ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของแบคทีเรียชนิดดีในลำไส้ และลดปริมาณแบคทีเรียที่เป็นอันตรายต่อทารก โคลอสตรุ้มจึงเปรียบเสมือน “วัคซีน” ที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้กับลูกน้อย การให้ลูกได้รับโคลอสตรุ้มโดยเร็วตั้งแต่แรกเกิดจะช่วยเพิ่มระดับภูมิคุ้มกันให้กับลูกน้อยและลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้

             โคลอสตรุ้มมีสารอาหารครบถ้วนสำหรับลูกน้อย ได้แก่ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และวิตามินต่างๆ โคลอสตรุ้มอาจจะมีจำนวนน้อย แต่เพียงพอสำหรับทารก คุณแม่ไม่ต้องกังวล เพราะความจุของกระเพาะลูกน้อยในวันแรกหลังคลอดเพียง 5-7 ml (1-1.4 ช้อนชา) เท่านั้น และวันที่ 3 หลังคลอดประมาณ 22-27 ml (0.75-1 ออนซ์) ซึ่งลูกน้อยจะได้รับพลังงานเพียงพอสำหรับการเจริญเติบโต

             โคลอสตรุ้มเป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยให้ลูกน้อยถ่ายขี้เทาได้ง่ายขึ้น ซึ่งการขับถ่ายจะช่วยลดปัญหาการเกิดตัวเหลืองของลูกน้อยภายหลังคลอดด้วย

            หากคุณแม่เห็นประโยชน์ของโคลอสตรุ้มและอยากให้ลูกน้อยได้รับโคลอสตรุ้ม ควรเริ่มให้โดยเร็ว เพราะภูมิคุ้มกันในโคลอสตรุ้มจะมีระดับสูงมากที่สุดในวันแรกหลังคลอด และจะค่อยๆ ลดลงในสัปดาห์ต่อมา ปริมาณโคลอสตรุ้มของคุณแม่อาจน้อยมาก เพียงหยดเดียว แต่เป็นสิ่งที่มีคุณค่า และเป็นของขวัญสุดพิเศษสำหรับลูกน้อย

ผศ.ดร.ทิพวัลย์ ดารามาศ

โรงเรียนพยาบาลรามาธิบดี

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี